เรื่องย่อ

พระมหาเทวี (เป็นตำแหน่งสูงสุดของบรรดาเมีย ๆ พูดง่าย ๆ ว่าเป็นมเหสีน่ะแหละ) ชื่อ เศกขระเทวี มีพี่ชายนิสัยกักขฬะ ตรงข้ามกับน้องสาวที่เป็นคนใจบุญสุนทาน ขี้สงสารโดยสิ้นเชิง 

พระนางหน่อเจ้า (ของราชวงศ์ก่อน) ชื่อว่า เจ้านางอนัญทิพย์ (มาจาก อเลนันดอ ซึ่งหมายถึงตำแหน่งสนมเอก) ธิดาของเจ้าหลวงปิตุลา (พ่อของอนัญทิพย์) ก็ถูกพี่ชายของเศกขระเทวีตีแตก เจ้าหลวงปิตุลาถูกสำเร็จโทษ ส่วนอนัญทิพย์ถูกปลดเป็นเจ้านางธรรมดา 

แต่ด้วยความไม่ยอมลงให้ใคร เจ้านางอนัญทิพย์จึงไม่เคยยอมรับน้ำใจอะไรจากพระมหาเทวีเลย และยังอาฆาตพยาบาท 2 พี่น้อง และคิดหาทางจะช่วงชิงบ้านเมืองที่เป็นของพ่อตัวเองกลับคืนอีกครั้ง 

เจ้า เมืองคุ้ม คือชายที่เป็นที่รักของ อนัญทิพย์ เจ้าเมืองคุ้มสงสารเจ้าอนัญทิพย์ จึงสัญญาว่าจะเอาเมืองทิพย์คืนมาให้อนัญทิพย์ให้ได้ สุดท้ายก็สามารรถตีเมืองทิพย์ได้ แล้วขึ้นเป็นเจ้าหลวงแทน โดยสัญญาว่าจะยกอนัญทิพย์เป็นพระมหาเทวี แต่ด้วยคำทัดทานของเจ้าสำเภางามผู้เป็นแม่จึงจำเป็นต้องยก เจ้านางเศกขระเทวี เป็นพระมหาเทวีแทน ทำให้อนัญทิพย์แค้นใจมาก 

ในขณะเดียวกัน เจ้านางตองนวล ธิดาเจ้าเมืองมีด เมืองขึ้นของเมืองทิพย์ ก็แอบหลงรักเจ้าเมืองคุ้มอยู่เหมือนกัน จึงพยายามทุกทางที่จะได้เป็นที่รักของเจ้าเมืองคุ้ม จนสุดท้าย ก็ได้เป็นพระสนมสมใจ 

นอกจากนั้น ตอนที่เจ้าเมืองคุ้มออกไปรบกับฝรั่ง ก็ถูกทำร้ายจนบาดเจ็บสาหัส แต่ยังโชคดี ที่ได้สาวชาวป่า ชื่อยอดพุ่มช่วยไว้ หลังจากนั้น เจ้าเมืองคุ้มก็รับมาเป็นเจ้านางอีกคน 

ต่อมา เจ้านางทั้งหลายก็มีลูกกันทุกคน เจ้านางเศกขระ มีลูกสาว คือ ทองพญาพระนางหน่อเจ้า เจ้าอนัญทิพย์ มีลูกสาว 2 คน คือ เจ้านางปิ่นมณี พี่สาว กับ เจ้านางเรณุมาศ น้องสาว ซึ่งนิสัยต่างกันสิ้นเชิง คือ พี่ได้นิสัยมาจากแม่ อย่างเต็มเปี่ยม ส่วนน้องเป็นคนขี้สงสาร ขี้กลัว และหัวอ่อน 

เจ้านางตองนวล มีลูกชายชื่อ ตองแปง เป็นคนไม่เอาไหน ขี้เหล้าเมาหยำเป ริมบึง มีลูกชายชื่อ เจ้าครองภพ ส่วนเจ้านางยอดพุ่ม มีลูกชายชื่อ เจ้าม่านฟ้า แต่ด้วยความกลัวอันตราย จึงลี้ภัยไปอยู่อีกเมืองหนึ่ง ซึ่งเป็นเพื่อนของเจ้าเมืองคุ้ม ฝากลูกชายไว้ให้ ส่วนตัวเองหนีไปบวชชี 

แต่ด้วยความซวย หรืออะไรก็สุดจะเดา สุดท้ายยอดพุ่มก็ได้มาเจอลูกชายอีกครั้ง แล้วพากันกลับเมืองทิพย์ โดยเจ้าอนัญทิพย์วางแผนเตรียมให้ม่านฟ้าครองอำนาจแทน โดยเอาปิ่นมณีมาเป็นตัวล่อ พร้อมกับแถมเรณุมาศ น้องสาวให้ฟรี (เพราะม่านฟ้า หลงรักเรณุมาศอยู่) สุดท้ายก็ทำสำเร็จ ด้วยความช่วยเหลือของบัวไหล ข้าไทคนสนิท วางยาเจ้าเมืองคุ้มจนอ่อนแอลง อนัญทิพย์จึงสวมรอย บงการทุกอย่างจนม่านฟ้าได้เป็นเจ้าหลวง 

หลังจากนั้น ปิ่นมณีก็วางแผนกำจัดเสี้ยนหนาม โดยคนแรกที่ซวยคือ เจ้าสำเภางาม ผู้เป็นย่า ซึ่งเป็นตัวต้นเหตุ ที่แส่ไม่เข้าเรื่อง ทำให้แม่ไม่ได้เป็นพระมหาเทวี ปิ่นมณีจึงส่งงูใส่ผอบทองไปให้ย่าตัวเองซะ สุดท้าย เจ้าสำเภางามก็ถูกงูเห่าที่หลานตัวเองส่งมาให้ กัดตายอยู่ในห้อง โดยที่ไม่มีใครรู้ว่าเป็นงูของใครส่งมา 

ต่อจากนั้น ก็เป็นพวกเสนา อำมาตย์ ประชาชนชาวเมือง ที่ขึ้น black list ไม่ยอมรับปิ่นมณี (รวมทั้งยอดพุ่ม ผู้เป็นแม่ผัวด้วย) ก้อโดนฟาดด้วยท่อนจันทน์ แล้วถีบลงหลุมไปพร้อม ๆ กัน โดยงานนี้ เจ้านางปิ่นมณีให้จัดสมโภชขึ้น เสียงวี้ดว้ายของคนที่โดนฟาดแล้วถีบลงหลุม เลยโดนเสียงกลอง เสียงปี่กลบเรียบ 

คนที่รู้เห็นมีมากมาย ไม่ว่าจะเป็นริมบึงกับลูกชาย หรือแม้แต่เจ้านางปลายแถวอย่าง เก็จถวา กับ แก้วอากาศ ที่บังเอิญเกือบซวย เพราะดันไปเห็นเข้า เลยต้องหนีหัวซุกหัวซุน แต่ก็รอดมาได้ 

คนที่ซวยเป็นรายต่อมา คือ เรณุมาศ น้องสาว ที่บังอาจมาใช้ผัวคนเดียวกัน แต่ผัวดันรักมากกว่า เลยโดนวางยาจนเอ๋อไปพักใหญ่ ๆ (เป็นยาแบบเดียวกับที่ใช้กับเจ้าเมืองคุ้ม) สุดท้าย ก็ได้พระมหาเทวี ทองพญา เมืองคุ้ม และริมบึงช่วยไว้ ด้วยเกรงจะซวยซ้ำอีก เลยให้เจ้านาง เครืออร ผู้เป็นอา คอยตามมาดูแล เพราะเสียใจ ที่เสียลูกชาย และสามีไปในการกวาดล้างครั้งใหญ่ของปิ่นมณี ตามมาคอยดูแล 

ในที่สุด ม่านฟ้าก็ได้เป็นเจ้าหลวง โดยมีอนัญทิพย์คอยชักใยอยู่เบื้องหลัง การบริหารประเทศเป็นไปแบบห่วยแตก เพราะอนัญทิพย์บริหารไม่เป็น เจอปัญหามากมาย สุดท้าย อนัญทิพย์ก้อหาทางจัดการเศกขระเทวีจนได้ โดยการแกล้งทำสำนึกผิด หลอกคนอื่นว่าตัวเองเหนื่อยหน่ายชีวิต เลยอยากหันหน้าหาพระธรรม เลยหลอกเศกขระว่าเจอพระธาตุร้างบนเขา อยากชวนไปบูรณะด้วยกัน แล้วสุดท้าย ด้วยความไว้ใจ เศกขระจึงถูกฆ่าตายอยู่บนเขานั้นเอง 

แล้วบ้านเมืองที่ปกครองด้วยผู้หญิงอย่างอนัญทิพย์ก็ไปไม่รอด เมืองทิพย์ต้องตกเป็นของฝรั่ง ส่วนตองนวล เอาตัวรอดด้วยการเข้ากับฝรั่ง ถึงขนาดยอมเป็นเมียนายฮาร์ท แม่ทัพฝรั่ง หวังจะให้ตองแปงเป็นเจ้าหลวง แต่ผิดคาด ฝรั่งรังเกียจตองแปง ที่ชอบทำตัวกักขฬะใส่ฝรั่ง เลยแต่งตั้งครองภพให้เป็นเจ้าหลวงแทน โดยให้แต่งงานกับทองพญา ตองแปงโกรธมาก ชักดาบจะฟันฝรั่ง เลยถูกรุมยิงตาย ตองนวลช็อคสุดขีด จนสลบเหมือดไป 

เจ้าอนัญทิพย์ ม่านฟ้า ปิ่นมณี และเรณุมาศ ถูกกวาดต้อนไปเป็นเชลยที่อินเดีย ปิ่นมณีไม่สนใจอะไร ขอแค่ได้ใช้ชีวิตแบบมีความสุขก็พอ จึงยอมเป็นเมียนายฮาร์ท เพื่อแลกกับความสุขสบาย ในขณะที่อนัญทิพย์ไม่สามารถตัดใจได้ 

วันหนึ่ง บัวไหล นางข้าไทคนสนิท ได้ตายลง เนื่องจากโรคชรา กอปรกับเป็นวัณโรค ก่อนตาย บัวไหลขอร้องว่าอยากกลับเมืองทิพย์ อนัญทิพย์รับปากบัวไหล จึงได้นำเถ้ากระดูกของบัวไหลไปเมืองทิพย์ด้วย 

ที่เมืองทิพย์ อนัญทิพย์พบว่า คุ้มหลวงกลายเป็นสถานที่ท่องเที่ยวไปแล้ว กู่ (สุสาน) เจ้าหลวงปิตุลา ผู้เป็นพ่อ กลายเป็นบ้านพักผู้ว่าการไปแล้ว อนัญทิพย์เศร้าโศกมาก อนัญทิพย์ได้พบริมบึง และเครืออร ปรับทุกข์กันตามประสาคนแก่ ได้รู้ว่า ครองภพถูกปลดแล้ว ได้ออกไปอยู่กินแบบชาวบ้านกับทองพญา ยุครุ่งเรืองของเมืองทิพย์ จบไปแล้ว 

อนัญทิพย์ไม่ยินยอม จึงไปที่หอคำ หอคำขณะนั้นกลายเป็นพิพิธภัณฑ์ไปแล้ว ชุดเจ้าหลวง ชุดพระมหาเทวี มงกุฎพระมหาเทวีถูกเก็บไว้ในตู้ อนัญทิพย์ได้พบผู้หญิงบ้าคนหนึ่ง ผู้หญิงคนนั้นคือตองนวล ที่เสียลูกชายไป จึงเสียสติกลายเป็นคนบ้านับแต่นั้น เที่ยวเดินเพ่นพ่านอยู่ในบริเวณคุ้มหลวงอยู่อย่างนั้น 

ในคืนนั้น อนัญทิพย์แอบลอบเข้าไปในหอคำ เอาชุดเจ้าหลวงของเมืองคุ้มออกมานั่งกอดอยู่บนตั่งทอง แล้วก็ค่อย ๆ หายใจอ่อนแรงลง และแห้งตายอยู่บนตั่งทองนั้นเอง